Bu makale ile okuyucularımıza iş kazalarında gerçekleşebilecek olan kol kırılması, bacak kırılması veya herhangi bir kemik kırılması gibi durumlarda veyahut uzuv kaybı gibi durumlarda zarara uğrayan kişilerin ne tür haklara sahip olduğu ve ne tür tazminatlar talep edebileceğini anlatmak üzere yazılmıştır.
İş kazası 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 13. maddesinde düzenlenmiş olup tanımı tapılmıştır. Bu maddeye göre:
İş kazası;
a) Sigortalının(işçinin) işyerinde bulunduğu sırada, (İşçiye sigorta yapılmamış SGK’ya bildirilmemiş olsa dahi kanun gereği sigortalı olarak kabulü gerekir)
b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya görevi nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş veya çalışma konusu nedeniyle işyeri dışında,
c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
d) Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, (iş mevzuatı gereğince)
e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında,
meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen zarar veren olaydır.

İş kazası geçiren işçi, manevi olarak veya bedensel olarak herhangi bir zarara uğramış olabilir. Bu zararlar vücutta oluşan sakatlıklar (kemik kırılması, platin takılması vs.), iş göremezlik, uzuv kopması (parmak kopması, kol ya da bacak kopması) ya da psikolojik bozukluklar şeklinde oluşabilmektedir. Bu zararların giderilmesi için zarar gören işçinin Borçlar Kanunu uyarınca dava açma hakkı mevcuttur. Bu kanunun 51. maddesi ve devamında düzenlenen haksız fiil hükümlerinde iş kazası geçiren işçi; cismani zarar halinde zararının giderilmesini talep edebilecektir. Ayrıca ek olarak bazı giderlerin de tazminini isteyebilmektedir. Buna göre işçi şu giderlerin karşılanmasını talep edebilecektir.
Bedensel zarar halinde;
• Tedavi giderleri,
• Kazanç kaybı,
• Çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar.
• Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar talep edilebilir.

İş kazası geçiren işçi veya işçinin ölümüyle sonuçlanan bir kazaysa işçinin mirasçıları ya da desteğinden yoksun kalanlar, işveren aleyhine maddi ve manevi tazminat davası açabilecek, bu tazminat davasında zararlarının karşılanmasını talep edebilecektir. Bu halde üzerinde durulması gereken konu ise, işçinin geleceğe yönelik hak kayıplarının da talep edebilmesidir. Zira işçide meydana gelen kalıcı sakatlıklar sonucunda işçi gelecekte de kazanç kaybına uğramaya devam edecektir. Üstelik Yargıtay kararlarında da belirtildiği üzere diğer işçilere nazaran daha fazla emek göstererek aynı işi yapmak durumunda kalacaktır.
İş kazalarında tazminat hesaplamasında işçinin net ücreti üzerinden hesaplama yapılır. İşçinin alacağı sonraki ücretler de artırımlı olarak hesaplanır. İşçinin gelir elde etmediği dönemdeki gelir hesaplanmaz. İş kazası sonucunda işçi öldüyse, aktif dönem zararları yanı sıra öğretide pasif dönem olarak adlandırılan yaşlılık aylığı zararı da eklenerek hesaplanır. Yargıtay özellikle yaşlılık aylığından sağ kalan eşin yarısı oranında yararlanacağına hükmetmektedir.
Ayrıca iş kazası sebebiyle ölüm ihtimali de gerçekleşebilmektedir. Bu ihtimalin gerçekleşmesi halinde vefat eden işçinin ailesi veya işçinin mirasçıları, işveren aleyhine maddi ve manevi tazminat davası açabilecektir ve bu tazminat davasında zararlarının karşılanmasını talep edebilecektir ek olarak bazı giderlerin karşılanmasını da talep edebilmektedir. Buna göre işçinin mirasçıları şu giderlerin karşılanmasını talep edebilecektir.
İşçinin vefatı halinde mirasçıları;
• Cenaze ve giderleri,
• Tedavi giderleri (ölümden önce işçinin tedavisi içi yapılan giderler)
• Çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar.
• Ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple uğradıkları kayıpları talep edebilir.

İş kazası sonrasında ortaya çıkacak kusur oranları tazminatın miktarı ve tazminatın ortaya çıkıp çıkmayacağı açısından çok önemlidir. Bu sebeple kaza sonucu delillerin toplanması ve gerekli bildirimlerin yapılması büyük önem teşkil etmektedir. Kaza sonucunda işveren açısından cezai sorumlulukta doğabileceğinden gerekli önlem ve tertibatın alınıp alınmadığı incelenmeli ve mahkemede ispat teşkil edilebilecek şekilde kayıt altına alınmalıdır.
Bu kapsamda iş kazası sonrası yapılacak tespitler alınacak önemler ve bildirimler büyük önem arz etmektedir.
İş kazaları aslında ihmaller zincirinden kaynaklanmaktadır. Bu sebeple özellikle işverenin ilk bakışta gözükmeyen fakat derinlemesine incelendiğinde ortaya çıkacak kusurlarının detaylı olarak incelenmesi gerekmektedir. Söz gelimi İşçiye her türlü eğitimi verdiğini ama buna rağmen işçinin kusurlu davrandığını ileri süren iş veren ispat aracı olarak işçiye imzalattığı eğitim tutanak ve belgelerini mahkemeye sunmaktadır. Ancak bu belgeler incelendiğinde işçiye verilen eğitimin yanlış, eksik olduğu anlaşılmaktadır. Çoğu zaman ise verilen eğitim doğru olmakla birlikte belgelerde ilgili bölümler doldurulmadığı veya imzalanmadığı için belgeler geçerli kabul edilmemekte ve ilk bakışta işçi kusurlu görünmekteyse de bu delillerin dikkatle incelenmesiyle yargılama sonucunda iş veren yüzde seksenler oranında kusurlu bulunmaktadır. Bu kapsamda işçiye gerekli ekipmanın tam ve eksiksiz olarak sağlanıp sağlanmadığının da dikkatle ele alınması gerekmektedir.
İş kazaları bu sebeplerle iki yönlüdür. Bir yönüyle işçinin veya geride kalan yakınlarının zararlarının giderilmesi gerekmektedir. Diğer yönüyle kusurlu davranışlarıyla bu kazlara sebebiyet verenlerin cezalandırılması gerekmektedir. Her ne kadar ayrı iki dava gibi gözükse de aslında her iki davada birbiriyle doğrudan ilişkilidir. Zira Ceza yargılamasında belirlenecek kusur oranları doğrudan yada dolaylı olarak hukuk davasında verilecek tazminatın miktarını etkilemektedir. Bu sebeple davaları takip edecek hukuk uzmanlarının çift yönlü olması iş hukukunun yanı sıra ceza hukuku davalarında da gerekli yetkinliğe sahip olması önem arz edecektir.