Tanıma ve tenfiz davalarında görevli mahkeme MÖHUK m.51 uyarınca asliye hukuk mahkemeleridir. Bu hususun bir istisnası vardır ki o da; 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun’un 4. Maddesi uyarınca ‘’Tanınması ya da tenfizi istenen yabancı mahkeme kararının aile hukukuna ilişkin olması halinde görevli mahkeme aile mahkemesidir.’’

Hırvatistan Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti arasında 10 Şubat 1999 tarihinde, ‘’Türkiye Cumhuriyeti ile Hırvatistan Cumhuriyeti Arasında Hukuki ve Ticari Konularda Adli İşbirliği Anlaşması ‘’ düzenlenmiştir. Bu anlaşma 19 Ocak 2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Sözleşmede, hukuki ve ticari konulardaki mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi ile adli yardım ve teminat muafiyeti hususları düzenlenmiştir.

Sözleşmede hukuki ve ticari konularda adli yardım hususu m.5’ de şu şekilde açıklanmıştır:  ‘’ 1. Âkit Tarafların yetkili makamları karşılıklı olarak hukukî ve ticari konularda adli yardım sağlamayı taahhüt ederler.                                                                                                    2.Karşılıklı adli yardım, özellikle belgelerin iletilmesi, tarafların, tanıkların dinlenmesi ve bilirkişi incelemesi, keşif gibi usule ilişkin kararların icrasını kapsar.’’

Hırvatistan uyruklu davacıdan teminat istenebilir mi? Sözleşmenin 3. Bölümünde teminat akçesinden ve yargılama masraflarından muafiyet düzenlenmiştir. Sözleşmenin 13. Maddesine göre ;

‘’ 1. Âkit Taraflardan birinin vatandaşları, salt yabancı olmalarından veya diğer Tarafın ülkesinde ikametgahları veya meskeni bulunmamasından ötürü teminat akçesi (Judicatum Solvi) vermekle yükümlü tutulamazlar.

2. İşbu maddenin birinci paragrafında belirtilen hususlar tüzel kişilere de uygulanır.’’

Sözleşme maddesinden de anlaşılacağı üzere Hırvatistan uyruklu davacı Türkiye Cumhuriyeti’nde açmış olduğu davaların harç ve teminatından muaftır. Anayasa m.90’a göre de Uluslararası Anlaşmalar iç hukukumuza doğrudan uygulanabilmektedir. Bu düzenlemeler ışığında, işbu anlaşma gereği Hırvatistan vatandaşları ülkemizde dava açmak istedikleri, takip başlatmak istedikleri ya da müdahale talepleri olduğu takdirde yabancılık teminatından muaf olacaklardır.

Ayrıca MÖHUK M.48/2 ‘e göre de; ‘’Mahkeme, dava açanı, davaya katılanı veya icra takibi yapanı karşılıklılık esasına göre teminattan muaf tutar.’’ Yani karşılıklılık esası halinde teminattan muafiyet doğacaktır.

Sözleşmede hukuki ve ticari kararların tanınması ve tenfizine ilişkin olarak m.17’de  hüküm altına alınmıştır. Buna göre ;

M.17:  ‘1. Âkit Taraflardan herhangi biri, diğer Âkit Taraf ülkesinde verilmiş aşağıdaki kararları, işbu Anlaşmada öngörülen şartlar altında tanıyacak ve tenfiz edecektir.

1. Hukukî ve ticari konulara ilişkin adli kararlar ile hukukî konularla ilgili diğer yetkili makamların kararları, b. Tazminata ilişkin olarak cezaî konularda verilmiş kararlar,
2. İşbu Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden sonra verilmiş olan hukukî ve ticari konulardaki nihai mahiyette adli kararlar, karar olarak kabul edilir. Yukarıda 1. paragrafın (a) bendinde değinilen kararlar ancak, bunlara ilişkin hukukî ilişkilerin işbu Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden sonra doğmuş olması halinde nazara alınacaktır.’’

İlgili maddelerden anlaşıldığı üzere yetkili makam kararlarının tanınması ve tenfizi mümkündür.

Hırvatistan Cumhuriyeti ile ilgili Hırvatistan yetkili makamları tarafından verilmiş kararların Türkiye’de tanınması ve tenfizi için bu anlaşmaya dayanılarak karşılıklılık hususu da belirtilebilir. Ayrıca, tanıma ve tenfiz davalarında karşılıklılık dışında kanunda sayılan diğer kriterlerin de uygun olması gerektiği unutulmamalıdır.