Yabancı statüsünde bulunan kişilere çeşitli sebeplerle Türkiye’ye giriş yasağı yaptırımı uygulanabilir. Bu makalemizde Türkiye’den sınır dışı edildikten sonra veya Türkiye dışında olup da Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından hakkında ülkeye girişi yasaklanan kişilerin haklarını açıklamaya çalışacağız.

Öncelikle yabancı statüsü ne anlam ifade etmektedir ona değinelim. Yabancı statüsü, Türkiye Cumhuriyeti’ne vatandaşlık bağı ile bağlı olmayan kişileri kapsar. Bu gruba oturma izni, çalışma izni sahipleri ve mavi kartlılar da dahildir.

Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, gerektiğinde ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşlerini alarak, Türkiye dışında olup da kamu düzeni, kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından Türkiye’ye girmesinde sakınca görülen yabancıların ülkeye girişini yasaklayabilir. Giriş yasağı sorgulama işlemi Türk konsolosluklarından veya İçişleri Bakanlığı’na yapılacak başvuruyla gerçekleştirilebilir ve buna göre giriş yasağı kaldırma başvurusu yapılabilir.

Ayrıca Türkiye’den sınır dışı edilen yabancıların Türkiye’ye girişi, Genel Müdürlük veya valilikler tarafından yasaklanır. Bu giriş yasağı süresi en fazla beş yıldır. Ancak, kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından ciddi tehdit bulunması hâlinde bu süre Genel Müdürlükçe on yıla kadar uzatılabilir. Yani toplamda 15 yıla kadar giriş yasağı uygulanması mümkündür.

Vize veya ikamet izni süresi sona eren ve bu durumları yetkili makamlarca tespit edilmeden önce Türkiye dışına çıkmak için valiliklere başvuruda bulunup hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancıların Türkiye’ye giriş yasağı süresi bir yılı geçemez.

Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 56’ncı maddesi uyarınca Türkiye’yi terke davet edilenlerden, süresi içinde ülkeyi terk edenler hakkında giriş yasağı kararı alınmayabilir. Bu durum idarenin takdir hakkına ilişkindir. Genel Müdürlük, giriş yasağını kaldırabilir veya giriş yasağı saklı kalmak kaydıyla yabancının belirli bir süre için Türkiye’ye girişine izin verebilir. Kamu düzeni veya kamu güvenliği sebebiyle bazı yabancıların ülkeye kabulü, Genel Müdürlükçe ön izin şartına bağlanabilir.

Türkiye’ye giriş yasağının tebliği, Türkiye dışında olup da Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından hakkında ülkeye girişi yasaklanan kişiler olan yabancılara Türkiye’ye giriş yapmak üzere geldiklerinde sınır kapılarındaki yetkili makam tarafından yapılır. Bazı durumlarda ise, havalimanındaki veya sınır kapısındaki görevli polis memurunun, kişinin dış görünüşüne, hâl ve hareketlerine bakarak çıkarım yapmak suretiyle tutanak tutması ve kişinin seyahat özgürlüğünü sınırlandırması, tamamen subjektif bir değerlendirme sonucu gerçekleşebilir.

Türkiye’den sınır dışı edilen yabancılara ise tebligat valilikler tarafından yapılır. Tebligatta, yabancıların karara karşı itiraz haklarını etkin şekilde nasıl kullanabilecekleri ve bu süreçteki diğer yasal hak ve yükümlülükleri de yer alır.

Giriş yasağı kararının iptali davası ile bu giriş yasağının kaldırılması mümkündür. Bu dava, idare hukukunun alanına girdiği için İdare Mahkemesi’nde açılmalıdır.

Türkiye’ye giriş yasağının kaldırılması için öncelikle kişinin giriş yasağının olup olmadığını öğrenmesi gereklidir. Türkiye’ye giriş yasağı sorgulama işlemi, kişinin bulunduğu ülkenin Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu aracılığıyla yapılabilir. Ayrıca bir avukata vekalet verilerek de avukat aracılığıyla bu bilgiye ulaşılabilir.

Sınır dışı yasağı nedenleri çoğunlukla idare tarafından gizli tutulmaktadır, ancak mahkeme sürecinde kısmen açıklanmaktadır. Genellikle dayanaksız ve sübjektif nedenlere ya da isim benzerliği gibi karışıklıklara dayanan bu tür giriş yasakları, mahkemeler tarafından iptal edilmektedir. Bununla birlikte Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) raporuna dayalı olarak getirilen yasaklamaların iptali çok daha zor ve daha nadirdir.