Tanıma ve tenfiz davalarında görevli mahkeme MÖHUK m.51 uyarınca asliye hukuk mahkemeleridir. Bu hususun bir istisnası vardır ki o da; 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun’un 4. Maddesi uyarınca ‘’Tanınması ya da tenfizi istenen yabancı mahkeme kararının aile hukukuna ilişkin olması halinde görevli mahkeme aile mahkemesidir.’’

Moldova Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti arasında “Türkiye Cumhuriyeti ve Moldova Cumhuriyeti Arasında Hukuki, Ticari ve Cezai Konularda Adli Yardımlaşma Sözleşmesi’’ 4 Nisan 2000 tarihinde onaylanmıştır. Bu sözleşme 23 Şubat 2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Sözleşmede, hukuki konulardaki mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi ile adli yardım ve teminat muafiyeti hususları düzenlenmiştir.

Sözleşmede hukuki ve ticari konularda adli yardımlaşma hususu m.12’de şu şekilde açıklanmıştır:

M.12: ‘’ Her iki taraf, işbu anlaşma gereğince, aşağıdaki belirtilen hususlara ilişkin olarak birbirlerinin adli yardım taleplerini yerine getireceklerdir:

1.Diğer Akit Tarafın ülkesinde bulunan ilgili kimselere, adli belgelerin gönderilmesi ve tebliğ edilmesi,

2.istinabe suretiyle delil temini,

3.Mahkeme ve hakem kararlarının tanınması ve tenfizi,

4.İş bu anlaşmada öngörülen diğer yardımlar’’

Moldova uyruklu davacıdan teminat istenebilir mi? Sözleşmenin 1. Bölümünde teminat akçesinden muafiyet de düzenlenmiştir. Sözleşmenin 14. Maddesine göre;

M.14: ‘’ Akit Taraflardan birinin uyruğundan, diğer akit tarafın adli makamları önüne çıktığında, salt yabancı olması veya diğer Akit Tarafın ülkesinde meskeni veya ikametgahı bulunmaması nedeniyle dava masrafları için teminat senedi ve/veya akçesi verilmesi istenmeyecektir. Aynı kural,adli makamlara yapılacak başvurular için gerekli olan diğer her türlü ödeme bakımından da uygulanacaktır.’’

Sözleşme maddesinden de anlaşılacağı üzere Moldova uyruklu davacı Türkiye Cumhuriyeti’nde açmış olduğu davaların harç ve teminatından muaftır. Anayasa m.90’a göre de Uluslararası Anlaşmalar iç hukukumuza doğrudan uygulanabilmektedir. Bu düzenlemeler ışığında, işbu anlaşma gereği Moldova vatandaşları ülkemizde dava açmak istedikleri, takip başlatmak istedikleri ya da müdahale talepleri olduğu takdirde yabancılık teminatından muaf olacaklardır.

Ayrıca MÖHUK M.48/2 ‘e göre de; ‘’Mahkeme, dava açanı, davaya katılanı veya icra takibi yapanı karşılıklılık esasına göre teminattan muaf tutar.’’ Yani karşılıklılık esası halinde teminattan muafiyet doğacaktır.

Sözleşmede hukuki ve ticari kararların tanınması ve tenfizi m.21’de hüküm altına alınmıştır. Buna göre ;

M.21: ‘’ 1 . Bir Akit Taraf, diğer Akit Taraf ülkesinde verilen;

1. Hukuki ve ticari konulara ilişkin mahkeme kararlarını:
2. Zararlara ilişkin olarak cezai konularda verilen mahkeme kararlarını.
3. Hakem organlarının kararlarını,

İş bu anlaşmada belirtilen şartlar altında, kendi ülkesinde tanıyacak ve tenfiz edecektir.

2.İşbu Anlaşmada değinilen “kararlar”, mahkemeler tarafından verilen sulh kararlarını da kapsayacaktır.’’

İlgili maddelerden anlaşıldığı üzere hem mahkeme kararlarının hem de hakem kararlarının tanınması ve tenfizi mümkündür.

Moldova Cumhuriyeti ile ilgili Moldova mahkemeleri tarafından verilmiş kararların Türkiye’de tanınması ve tenfizi için bu anlaşmaya dayanılarak karşılıklılık hususu da belirtilebilir. Ayrıca, tanıma ve tenfiz davalarında karşılıklılık dışında kanunda sayılan diğer kriterlerin de uygun olması gerektiği unutulmamalıdır.