Tanıma ve tenfiz davalarında görevli mahkeme MÖHUK m.51 uyarınca asliye hukuk mahkemeleridir. Bu hususun bir istisnası vardır ki o da; 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun’un 4. Maddesi uyarınca ‘’Tanınması ya da tenfizi istenen yabancı mahkeme kararının aile hukukuna ilişkin olması halinde görevli mahkeme aile mahkemesidir.’’

Bosna-Hersek ile Türkiye Cumhuriyeti arasında 16 Şubat 2005 tarihinde, ‘’Türkiye Cumhuriyeti ile Bosna-Hersek Arasında Hukuki ve Ticari Konularda Adli İşbirliği Anlaşması’’ imzalanmıştır. Bu anlaşma 17 Aralık 2007 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Sözleşmede, hukuki ve ticari konulardaki mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi, adli yardım ve teminat muafiyeti hususları düzenlenmiştir.

Sözleşmede adli yardım hususu m.6’ da şu şekilde açıklanmıştır: ‘’ Akit Tarafların adlî makamları, hukukî ve ticarî konularda özellikle belgelerin tebliği, tarafların ve tanıkların dinlenmesi, bilirkişi incelemesi hususlarında ve Akit Tarafların mevzuatlarında öngörülen diğer herhangi bir adlî işlemin yerine getirilmesinde birbirlerine yardım sağlayacaklardır.’’

Bosna-Hersek vatandaşı davacıdan teminat istenebilir mi? Sözleşmenin 3. Bölümünde yargılama masrafları ve teminattan teminat muafiyet bölümü düzenlenmiştir. Sözleşmenin 13. Maddesine göre ;’’ Bir Âkit Tarafın vatandaşları, diğer Âkit Tarafın adlî makamları önündeki işlemlerinde, sadece yabancı olmaları veya diğer Âkit Taraf ülkesinde ikametgâhları bulunmamasından ötürü teminat vermekle yükümlü tutulmayacaklardır.’’

Sözleşme maddesinden de anlaşılacağı üzere Bosna-Hersek vatandaşı olan  davacı Türkiye Cumhuriyeti’nde açmış olduğu davaların harç ve teminatından muaftır. Anayasa m.90’a göre de Uluslararası Anlaşmalar iç hukukumuza doğrudan uygulanabilmektedir. Bu düzenlemeler ışığında, işbu anlaşma gereği Bosna-Hersek vatandaşları ülkemizde dava açmak istedikleri, takip başlatmak istedikleri ya da müdahale talepleri olduğu takdirde yabancılık teminatından muaf olacaklardır.

Ayrıca MÖHUK M.48/2 ‘e göre de; ‘’Mahkeme, dava açanı, davaya katılanı veya icra takibi yapanı karşılıklılık esasına göre teminattan muaf tutar.’’ Yani karşılıklılık esası halinde teminattan muafiyet doğacaktır.

Sözleşmede hukuki ve ticari kararların tanınması ve tenfizi m.16’da hüküm altına alınmıştır. Buna göre ;

 (1) Âkit Taraflar, diğer Âkit Taraf ülkesinde verilmiş aşağıda gösterilen kararları, işbu Anlaşma hükümlerine uygun olarak kendi ülkelerinde tanıyacak ve tenfiz edeceklerdir:

1. a) Yargılama masraflarına ilişkin kararları da kapsayacak şekilde hukukî ve ticarî konulardaki mahkeme kararları;
2. b) Hukukî konularda bir mahkeme önünde yapılmış veya mahkemece onaylanmış sulh anlaşmaları;
3. c) Cezai konularda tazminata ilişkin olarak verilmiş mahkeme kararları

 (2) Sadece işbu Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden sonra verilen kararlar, bu Anlaşma hükümleri uyarınca tanıma ve tenfize tabî olacaktır.’’

İlgili maddeden anlaşıldığı üzere hem mahkeme kararlarının hem de sulh anlaşmalarının tanınması ve tenfizi mümkündür. Ayrıca Bosna-Hersek, Newyork Sözleşmesine taraf olduğundan yabancı hakem kararlarının da tanınması ve tenfizi mümkündür.

Bosna-Hersek ile ilgili Bosna-Hersek mahkemeleri tarafından verilmiş kararların Türkiye’de tanınması ve tenfizi için bu anlaşmaya dayanılarak karşılıklılık hususu da belirtilebilir. Ayrıca, tanıma ve tenfiz davalarında karşılıklılık dışında kanunda sayılan diğer kriterlerin de uygun olması gerektiği unutulmamalıdır.