Hukuk sistemimizde Türk vatandaşlığına başvuru için gerekli şartlar 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı 11. Maddesinde sayılmıştır. Başlıca şartlar şunlardır ;

(1) Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılarda;

1. a) Kendi millî kanununa, vatansız ise Türk kanunlarına göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak,
2. b) Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmek,
3. c) Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini davranışları ile teyit etmek,

ç) Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak,

1. d) İyi ahlak sahibi olmak,
2. e) Yeteri kadar Türkçe konuşabilmek,
3. f) Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmak,
4. g) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak,

şartları aranır.

Bu şartlara ek olarak evlenme yolu ile Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılarda aranan özellikler ise ilgili kanunun 16. Maddesinde sayılmıştır. Buna göre ;

 (1) Bir Türk vatandaşı ile evlenme doğrudan Türk vatandaşlığını kazandırmaz. Ancak bir Türk vatandaşı ile en az üç yıldan beri evli olan ve evliliği devam eden yabancılar Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvuruda bulunabilir. Başvuru sahiplerinde;

1. a) Aile birliği içinde yaşama,
2. b) Evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmama,
3. c) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmama,

şartları aranır.

(2) Başvurudan sonra Türk vatandaşı eşin ölümü nedeniyle evliliğin sona ermesi halinde birinci fıkranın (a) bendindeki şart aranmaz.

Vatandaşlık başvurusunu yapmak için kanunda sayılan şartları taşımak yeterliyken, vatandaşlığı kazanmak için yalnızca bu şartları taşıyor olmak ne yazık ki yeterli değildir. Yapılan vatandaşlık başvurusunu, başvurunun yapıldığı ildeki Vatandaşlık Başvuru İnceleme Komisyonu inceleyerek şartları sağlayan yabancıların başvurusunu İç İşleri Bakanlığı’na gönderir. Bakanlık yapılan başvuruyu kendi özelinde değerlendirir ve durumu uygun olmayanların başvurularını reddeder. Ancak burada değerlendirme yapılırken keyfi davranılamaz. Bakanlık başvuruyu geçerli bir nedene dayandırmadan reddetmişse;

• Red kararının kaldırılması talebi ile 60 gün içinde idareye başvuruda bulunulur. Bu başvuru idari dava açma süresini durdur. İdare başvuruya 60 gün içinde cevap vermez ise başvuruyu reddetmiş sayılır.
• Red kararının ilgiliye tebliğinden itibaren 60 gün içinde idareye karşı idari işlemin iptali davası açılır.

Danıştay’ın ve Bölge İdare Mahkemesi’nin bu red kararlarına karşı olumlu kararları yer almaktadır. İlgili idare bütün şartları taşımasına rağmen, hakkında yapılan araştırmalar sonucu da kamu düzenini ve milli güvenliği ihlal etmeyen yabancıların vatandaşlığa kabul edilmesi gerektiği yönünde kararlar almaktadır.

Yani, evlenme yolu ile Türk vatandaşlığına başvuran yabancı kişi kanundaki bütün şartları sağlıyorsa ve milli güvenlik ile kamu düzenini ihlal edici bir durumu söz konusu değilse ve vatandaşlık başvurusu reddedilmiş ise 60 gün içinde idareye başvurarak red kararının kaldırılmasını talep edebilir yahut 60 gün içinde idare mahkemesinde idari işlemin iptali davası açabilir. Danıştay ve Bölge İdare Mahkemesi’nin vermiş olduğu kararlar ışığında idarenin işlemi iptal edilir ve yabancı şahıs Türk vatandaşlığını kazanır.