Kripto varlıklar, finansal teknolojilerin yükselişiyle birlikte son yıllarda hem yatırımcıların hem de suç odaklarının dikkatini çekmeye başlamıştır. Bu varlıkların teknik yapısı, merkeziyetsizliği ve sınır ötesi aktarım kolaylığı, dolandırıcılık faaliyetlerini geleneksel yöntemlere kıyasla çok daha karmaşık ve etkili hâle getirmektedir. Dolayısıyla bu alanda yaşanan mağduriyetler, klasik dolandırıcılık suçlarının ötesinde özel teknikler gerektiren bir hukuki mücadeleyi zorunlu kılmaktadır.

Aşağıda, kripto varlıklarla işlenen en yaygın dolandırıcılık yöntemleri, Türk Ceza Kanunu (TCK) bakımından hukuki değerlendirmeleri ve mağdurların izlemesi gereken temel adımlar yer almaktadır.

1. Sahte Borsalar ve Oltalama (Phishing)

Dolandırıcılar, popüler kripto borsalarının neredeyse birebir kopyalarını oluşturur. Kullanıcılar sahte bağlantılara yönlendirilerek, hesap bilgilerini farkında olmadan bu kişilere teslim eder. Ardından failler gerçek borsa hesaplarına erişerek kripto varlıkları transfer eder.

Bazı platformlar iki aşamalı kimlik doğrulama (2FA) gibi koruyucu önlemler uygulasa da özellikle yeni kurulan ve güvenlik protokolleri zayıf borsalar bu yöntem karşısında savunmasız kalmaktadır. Bu sebeple her kullanıcı işlem yaptığı adresin doğruluğunu mutlaka kontrol etmelidir.

2. Fidye Yazılımları ve Sosyal Mühendislik

Fidye yazılımları, bilgisayar ya da mobil cihazlara sızarak erişimi kısıtlayan ve ardından kripto varlıkla ödeme talep eden kötü niyetli yazılımlardır. Bu yöntem çoğu zaman ele geçirilmiş sosyal medya hesapları veya e-posta adresleri üzerinden de devreye sokulur.

Dolandırıcılar, mağdurların tanıdığı biri gibi davranarak “kripto gönderimi” talep eder veya sahte yatırım bağlantıları paylaşır. Mağdur kişi, arkadaşına yardım ettiğini sanarken dolandırıcının hesabına kripto varlık transfer eder.

3. Sahte Alışveriş Siteleri ve Ön Satış (Fake Shop / Rug Pull)

Kripto varlıkla ödeme alan sahte e-ticaret siteleri, gerçekte ürün teslim etmez. Benzer şekilde kötü niyetli token projeleri, ön satış (ICO) döneminde fon topladıktan sonra ortadan kaybolur. Bu tür “rug pull” vakalarında çoğu zaman bir şirket veya proje kimliği altında güven inşa edilmeye çalışılır.

Yatırımcılar açısından en kritik nokta; yatırım yapılacak projelerin lisanslı olup olmadığını ve teknik belgelerinin doğrulanabilirliğini kontrol etmektir.

4. Aldatıcı Coin’ler ve Piyasa Manipülasyonu

Bu yöntemde dolandırıcılar, piyasaya özel olarak tasarlanmış bir token sürer ve arzın büyük bir kısmını ellerinde tutarlar. Ardından yoğun reklam, influencer kampanyaları veya sahte haberlerle fiyatı hızla yükseltirler.

Yükselişten sonra ellerindeki token’ları yüksek fiyattan satarak “pump and dump” etkisi yaratırlar. Bu durumda yatırımcılar büyük zarara uğrar.
Türkiye’de kripto varlıklar, mevcut mevzuat çerçevesinde sermaye piyasası aracı olarak kabul edilmediği için bu tür manipülasyonlara karşı SPK’nın yaptırım alanı da sınırlıdır.

5. Saadet Zincirleri (Ponzi Scheme)

Ponzi düzenlerinde yeni yatırımcıların parası, eski yatırımcılara “kâr payı” gibi gösterilerek aktarılır. Kripto versiyonlarında ise bu süreç çok daha hızlı ve sınır ötesi yürütülebilir.

Failler, borsadaki para belli bir seviyeye ulaştığında sistemi kapatır veya erişimi engeller. Thodex ve Vebitcoin olayları bu yöntemin çarpıcı örnekleridir.

6. Gizli Kripto Madenciliği (Cryptojacking)

Kötü amaçlı yazılımlar aracılığıyla kullanıcıların cihazlarına sızılarak işlemci güçleri habersiz şekilde kripto madenciliğinde kullanılır. Bu durum hem teknik ihlallere hem de TCK bakımından bilişim suçlarına yol açar.

Faillerin elde ettiği ekonomik kazanç, mağdurun donanım ve enerji kaynaklarının yasa dışı şekilde kullanımı üzerinden sağlanır.

Hukuki Değerlendirme

Kripto varlık dolandırıcılığı, TCK kapsamında özel bir suç tipi olarak düzenlenmemiş olsa da mevcut mevzuat çerçevesinde nitelikli dolandırıcılık (TCK m. 158) kapsamında değerlendirilebilmektedir.

• Bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması (m. 158/1-f) kripto dolandırıcılıklarının büyük kısmında geçerlidir.

• Basın-yayın yoluyla aldatma (m. 158/1-g) özellikle manipülasyon ve Ponzi vakalarında devreye girmektedir.

• Gizli madencilik yöntemlerinde ise bilişim sistemine girme (m. 243) ve karşılksız yararlanma (m. 163) gibi farklı suç tipleri de oluşabilir.

Cezalar 3 yıldan 10 yıla kadar hapis ve adli para cezası öngörmekte olup; suçun örgütlü biçimde işlenmesi hâlinde bu ceza artırılmaktadır.

Mağdurlar İçin Temel Hukuki Adımlar

1. Hesapların hızla dondurulması: Borsa veya banka aracılığıyla şüpheli işlemler derhal durdurulmalıdır.

2. Delil tespiti: Ekran görüntüleri, işlem hash’leri, e-posta kayıtları ve zaman damgaları saklanmalıdır.

3. Savcılığa suç duyurusu: Kripto varlık dolandırıcılığı, klasik dolandırıcılık suçundan farklı olarak bilişim sistemi boyutu içerdiği için teknik inceleme yapılması gerekir.

4. Uluslararası takip: Failler çoğu zaman yurt dışındadır. Bu nedenle adli yardımlaşma mekanizmaları kullanılmalıdır.

5. Uzman desteği: Süreç hem teknik hem de hukuki uzmanlık gerektirdiğinden alanında deneyimli bir hukukçudan destek alınması önemlidir.

Sonuç

Kripto varlık piyasaları büyüdükçe dolandırıcılık yöntemleri de çeşitlenmektedir. Mevcut Türk ceza hukuku hükümleri, bu suç tiplerinin büyük bir kısmını kapsayabilecek niteliktedir; ancak uluslararası işbirliği, teknik delil toplama süreçlerinin güçlendirilmesi ve düzenleyici çerçevenin netleştirilmesi kritik öneme sahiptir.

Yatırımcıların bilinçlenmesi, platformların güvenlik standartlarını yükseltmesi ve hukuki yolların hızlı işletilmesi mağduriyetleri azaltacaktır.