Avrupa Birliği tarafından kabul edilen Yapay Zekâ Tüzüğü (AI Act), sadece AB sınırları içindeki şirketleri değil, AB üyesi olmayan ülkelerde yerleşik olan şirketleri de kapsamaktadır. Varış yeri ilkesi (“principle of destination”) gereğince, yapay zekâ sistemleri veya genel amaçlı yapay zekâ (GPAI) modelleri AB pazarına sunuluyorsa veya çıktıları AB’de kullanılıyorsa, bu sistemlerin sağlayıcıları AB mevzuatına tabi olur.

Tüzük Kimleri Kapsıyor?

AB Yapay Zeka Tüzüğü olan AI Act’in 2(1), 22(1) ve 54(1) maddeleri ile 21, 22 ve 82 numaralı gerekçelerine göre, aşağıdaki durumlar kapsam dâhilindedir:

• AB üyesi olmayan ülkelerde yerleşik olup, AB pazarına yapay zekâ sistemi veya GPAI modeli sunan şirketler,

• AB dışında faaliyet gösteren ancak sistemlerinin çıktıları AB’de kullanılan sağlayıcılar ve kullanıcılar.

Bu düzenleme, AB içinde rekabet eden tüm aktörler için eşit koşulların sağlanmasını amaçlar ve dış kaynaklı sistemlerin denetim dışı kalmasını engeller.

AB İçinde Hukuki Temsilci Atama Yükümlülüğü

AB dışındaki şirketlerin, AI Act’e tabi olması durumunda AB içinde yerleşik bir hukuki temsilci ataması zorunludur. (Madde 54(1); Gerekçe 82)

Bu temsilci:

• İlgili makamlara karşı şirketi temsil eder,

• Gerekli belgeleri sunar ve denetim süreçlerinde yer alır,

• AB ile doğrudan temas kurma noktasında yükümlülük üstlenir.

Temsilcisiz faaliyet gösterilmesi halinde tüzüğe aykırılık oluşur.

AB’ye üye olmayan Şirketler Hangi Önlemleri Almalı?

Eğer şirketiniz AB üyesi olmayan bir ülkede yerleşikse ve AI sisteminizin AB ile teması varsa, şu adımlar önerilir:

• Risk sınıflandırması yapın: sisteminiz yüksek riskli mi, genel amaçlı mı?

• Teknik dokümantasyonu oluşturun (Tüzük Ek IV uyarınca).

• Gerekirse uygunluk değerlendirmesi gerçekleştirin.

• Şeffaflık ve güvenilirlik ilkelerini yerine getirin.

• AB içinde bir hukuki temsilci belirleyin.

Uyum Sağlanmazsa Ne Olur?

Yükümlülüklere aykırılık hâlinde, şirketlere 35 milyon euroya kadar veya yıllık global cironun %7’sine kadar para cezası uygulanabilir.

Hukuk bürosu olarak bu konuda özellikle Türk şirketlerine danışmanlık vermekteyiz.