Anonim Şirket Kurmak: Türk Ticaret Kanunu Kapsamında Şirket Kurma ve Esas Sözleşme Düzenleme Rehberi
Anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komanditer şirketler sermaye şirketi olarak adlandırılmaktadırlar. Türk Ticaret Kanununda yapılan tanım uyarınca; Anonim şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan şirkettir. Nakdi olarak taahhüt edilen payların itibari değerlerinin en az dörtte birinin tescilden önce ödenmesi zorunludur. Anonim şirket kuruluşunda, kurucularca taahhüt edilen sermaye ana sözleşmede yer almaktadır, sermayenin değiştirilmesi ise ancak genel kurulca alınan karar sonucunda ana sözleşmenin değiştirilmesi ile mümkündür. Bir pay sahibine oyda imtiyaz tanınacak olması halinde, ana sözleşmede yer alması gerekmektedir. Ana sözleşmeye yazılmaması halinde geçerlilik kazanamayacak olan bu durum, şarta bağlı içerik olarak adlandırılmaktadır. Anonim şirket pay sahipleri ancak taahhüt etmiş oldukları sermaye ile şirkete karşı sorumludurlar. Pay sahipleri arasında iç ilişkide sözleşmesel ilişkinin varlığı söz konusu olmakla birlikte, Borçlar Kanunu’nun sözleşme serbestisi ilkesinin aksine Türk Ticaret Kanunu’nun 340.maddesinde yer alan hükme göre: “Esas sözleşme, bu Kanunun anonim şirketlere ilişkin hükümlerinden ancak Kanunda buna açıkça izin verilmişse sapabilir.” Bu kanun hükmüne göre, ana sözleşme hazırlanırken ancak Türk Ticaret Kanunu’nda bir düzenleme yer alması koşuluyla anonim şirketlere ilişkin düzenlemelerden sapılabilir. Şirket ana sözleşmesinde hangi hususların yer alması gerektiği Türk Ticaret Kanunu’nun 339.uncu madde kapsamında düzenlenmiş olup, ilgili maddeye göre: “(1) Esas sözleşmenin yazılı şekilde yapılması ve bütün kurucuların imzalarının noterce onaylanması şarttır. (2) Esas sözleşmeye aşağıdaki hususlar yazılır: (3) İlk yönetim kurulu üyeleri esas sözleşme ile atanır.” Şirket esas sözleşmesinin Türk Ticaret Kanununda yer alan zorunlu unsurları ve talep neticesiyle düzenlenen ihtiyari unsurları içermesi sonucunda kurucular tarafından imzalanır ve imzalarının noterce onaylanması ya da esas sözleşmenin ticaret sicili müdürü yahut yardımcısı huzurunda imzalanması gerekmektedir. Kurucuların kanuna uygun olarak düzenledikleri, esas sözleşmede yer alan sermayenin tamamını taahhüt etmeleriyle ve imzalarını noter tarafından onaylatmalarıyla ya da esas sözleşmenin ticaret sicil müdürü ya da yardımcısı huzurunda düzenlemeleriyle anonim şirket kurma iradelerini açıklamaları kurucu işlem olarak adlandırılmaktadır. Bu kurucu işlemin gerçekleşmesini izleyen otuz gün içerisinde şirket merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve Türk Ticaret Sicil Gazetesine ilan olunması sonucunda şirket tüzel kişilik kazanmaktadır. Tescil işleminden önce şirket adına işlem yapanlar ve taahhütlere girişenler, bu işlem ve taahhütlerden şahsen ve müteselsilen sorumlu olurlar ancak işlem ve taahhütlerin, ileride kurulacak şirket adına yapıldığı açıkça bildirimiş ve şirketin ticaret siciline tescilden sonra üç aylık süre içinde bu taahhütler şirket tarafından kabul olunmuşsa, yalnız şirket sorumlu olmaktadır. Şirketin kuruluş süresinde kanuna aykırı hareket edilmiş olması, alacaklıların, pay sahiplerinin ya da kamu menfaatlerinin önemli bir şekilde tehlikeye düşürülmüş veyahut ihlal edilmiş olması neticesinde şirketin feshine karar verilmesi amacıyla asliye ticaret mahkemesinde fesih davası açılabilir. Şirketin feshi için asliye ticaret mahkemesinden istemde bulunabilecekler yönetim kurulu, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, ilgili alacaklılar ve pay sahipleri olarak düzenlenmiştir. Fesih istemiyle belirlenen kişilerce asliye ticaret mahkemesine yapılacak başvuru üç aylık hak düşürücü süreye tabi tutulmuştur. Açılan davada eksiklerin giderilmesi, esas sözleşmeye ya da kanuna aykırılığın düzeltilebilmesi için mahkeme tarafından süre verilebilir.